Kunstmatige zoetstoffen: chemische cocktails of een krachtig wapen in de strijd tegen tandbederf, diabetes en obesitas?
Zijn ze te vermijden? Ze worden aangetroffen in duizenden producten waaronder drankjes, desserts, kant en klaar maaltijden, taarten, kauwgom, tandpasta etc. Angsten over de potentiële toxische effecten zijn er al sinds de eerste zoetstof, sacharine – ooit bekend als “the poor man’s sugar” – die werd ontdekt in 1879.
Kanker, beroertes, epileptische aanvallen, laag geboortegewicht, hoge bloeddruk, braken en duizeligheid zijn al aangehaald als risico’s van het consumeren van zoetstoffen. Maar geen van deze claims hebben hebben het gered, zolang de vraag voor zoetstoffen onverminderd blijft.
De zoetstof sector is een industrie waar veel geld in om gaat.
Polyolen, ook bekend als suikeralcoholen, zijn een klasse van koolhydraten die qua structuur enigszins lijken op zowel suikers als alcoholen.
Ze worden vaak gebruikt als zoetstoffen in voedingsmiddelen en kunnen van nature voorkomen in sommige vruchten en groenten, maar ze worden ook vaak toegevoegd aan bewerkte voedingsmiddelen als vervanging voor suiker.
Voorbeelden van veel voorkomende polyolen zijn xylitol, sorbitol, mannitol en erythritol. Deze zoetstoffen worden vaak gebruikt in producten voor mensen die willen afvallen of die hun suikerinname willen verminderen. Hier zijn enkele kenmerken van polyolen met betrekking tot gewichtsverlies:
- Minder Calorieën: Polyolen bevatten over het algemeen minder calorieën dan gewone suikers. Dit kan bijdragen aan het verminderen van de totale calorie-inname, wat gunstig kan zijn voor gewichtsbeheersing.
- Minder Invloed op Bloedsuikerspiegel: Polyolen hebben over het algemeen een lagere glycemische index dan suikers, wat betekent dat ze minder impact hebben op de bloedsuikerspiegel. Dit kan nuttig zijn voor mensen die hun bloedsuikerspiegel willen stabiliseren, zoals bij diabetes.
- Mogelijke Laxerende Effecten: Sommige mensen ervaren een laxerend effect bij het consumeren van grote hoeveelheden polyolen, vooral sorbitol en mannitol. Dit kan leiden tot diarree of buikongemak.
- Verzadiging: Er zijn aanwijzingen dat polyolen een verzadigend effect kunnen hebben, waardoor mensen mogelijk minder geneigd zijn om meer te eten.
- Tandvriendelijkheid: Polyolen kunnen tandvriendelijker zijn dan suikers omdat ze minder schadelijk zijn voor het tandglazuur. Dit is gunstig voor de algemene mondgezondheid.
Wat is Xylitol?
Xylitol is een natuurlijke suikervervanger die behoort tot de klasse van polyolen of suikeralcoholen. Het heeft een zoete smaak en wordt vaak gebruikt als alternatief voor suiker in voedingsmiddelen en dranken. Xylitol wordt van nature aangetroffen in kleine hoeveelheden in sommige groenten, fruit en berkenbast, maar het wordt meestal commercieel geproduceerd uit houtvezels of maïsafval.
Enkele kenmerken van xylitol zijn:
- Zoetheid: Xylitol heeft ongeveer dezelfde zoetheid als gewone suiker (sucrose), waardoor het gemakkelijk als vervanging kan worden gebruikt.
- Lage Calorieën: Het bevat minder calorieën dan suiker, wat het aantrekkelijk maakt voor mensen die hun calorie-inname willen verminderen.
- Lage Glycemische Index: Xylitol heeft een lage glycemische index, wat betekent dat het de bloedsuikerspiegel minder snel verhoogt dan suiker. Dit maakt het een geschikte zoetstof voor mensen met diabetes.
- Tandvriendelijk: Xylitol wordt vaak gebruikt in kauwgom, tandpasta en mondspoelingen vanwege de tandvriendelijke eigenschappen. Het remt de groei van bacteriën die tandbederf veroorzaken en bevordert de remineralisatie van tandglazuur.
- Laxerend Effect: In grote hoeveelheden kan xylitol een laxerend effect hebben. Sommige mensen ervaren gastro-intestinale ongemakken zoals diarree als ze te veel xylitol consumeren.
Het gebruik van xylitol is goedgekeurd door veel gezondheidsorganisaties over de hele wereld, en het wordt beschouwd als veilig voor de meeste mensen. Het is belangrijk om echter te weten dat huisdieren, met name honden, geen xylitol mogen consumeren, omdat het giftig voor hen kan zijn.
Wat is Sorbitol ?
Sorbitol is een suikeralcohol en behoort tot de klasse van polyolen. Het is een natuurlijk voorkomende stof in veel vruchten, maar het wordt ook vaak commercieel geproduceerd uit glucose, een type suiker. Sorbitol heeft een zoete smaak en wordt veel gebruikt als zoetstof en vochtinbrengend middel in voedingsmiddelen en cosmetica.
Enkele kenmerken van sorbitol zijn:
- Zoetheid: Sorbitol heeft ongeveer 60% van de zoetheid van sucrose (gewone suiker). Het wordt vaak gebruikt als suikervervanger in suikervrije of verminderd-suikerproducten.
- Calorieën: Hoewel sorbitol minder calorieën bevat dan suiker, levert het nog steeds enige energie (ongeveer 2,6 calorieën per gram).
- Lage Glycemische Index: Sorbitol heeft een lage glycemische index, wat betekent dat het de bloedsuikerspiegel minder snel verhoogt dan suiker. Daarom wordt het soms gebruikt in producten voor mensen met diabetes.
- Laxerend Effect: Een van de bijwerkingen van sorbitol is dat het een laxerend effect kan hebben, vooral bij hoge doses. Dit komt omdat het slechts gedeeltelijk wordt geabsorbeerd in de dunne darm en naar de dikke darm gaat, waar het water kan aantrekken en diarree kan veroorzaken.
- Vochtbehoud: Sorbitol staat bekend om zijn vermogen om vocht vast te houden. Daarom wordt het vaak gebruikt in voedingsmiddelen om ze vochtig te houden en in cosmetica als bevochtigingsmiddel.
Sorbitol wordt aangetroffen in veel voedingsmiddelen, zoals suikervrije kauwgom, snoep, dieetproducten en sommige dranken. Het is belangrijk om sorbitol met mate te consumeren, vooral als je gevoelig bent voor het laxerende effect. Zoals bij alle zoetstoffen en suikeralcoholen, is het verstandig om je inname te beheren en, indien nodig, advies in te winnen bij een gezondheidsprofessional.
Wat is Mannitol?
Mannitol is een suikeralcohol die behoort tot de klasse van polyolen. Het is een witte, kristallijne substantie met een zoete smaak. Mannitol komt van nature voor in sommige vruchten en planten, maar het kan ook synthetisch worden geproduceerd. Net als andere polyolen wordt mannitol vaak gebruikt als zoetstof en als additief in voedingsmiddelen, medicijnen en cosmetica.
Enkele kenmerken van mannitol zijn:
- Zoetheid: Mannitol heeft ongeveer 50-70% van de zoetheid van sucrose (gewone suiker). Het wordt gebruikt als suikervervanger in suikervrije producten.
- Calorieën: Mannitol levert ongeveer 1,6 calorieën per gram, wat minder is dan het caloriegehalte van suiker.
- Lage Glycemische Index: Mannitol heeft een lage glycemische index, wat betekent dat het de bloedsuikerspiegel minder snel verhoogt dan suiker. Hierdoor is het geschikt voor mensen met diabetes.
- Laxerend Effect: Mannitol kan, vooral bij hoge doses, een mild laxerend effect hebben omdat het niet volledig wordt geabsorbeerd in de dunne darm en water kan aantrekken naar de dikke darm.
- Toepassingen: Mannitol wordt vaak gebruikt als zoetstof in kauwgom, snoep, dieetproducten en suikervrije medicijnen. Het wordt ook gebruikt als stabilisator en bevochtigingsmiddel in sommige voedingsmiddelen en cosmetische producten.
Net als bij andere suikeralcoholen, is het belangrijk om de consumptie van mannitol te beheren, vooral als het in grote hoeveelheden wordt geconsumeerd, om mogelijke bijwerkingen zoals een laxerend effect te voorkomen. Zoals altijd wordt aanbevolen om de inname van zoetstoffen en suikervervangers met mate te houden en, indien nodig, advies in te winnen bij een gezondheidsprofessional.
Wat is Erythritol?
Erythritol is een suikeralcohol en behoort tot de klasse van polyolen. Het is een natuurlijke zoetstof die voorkomt in bepaalde vruchten en gefermenteerde voedingsmiddelen. Erythritol wordt ook commercieel geproduceerd door fermentatie van suikers, meestal afkomstig van maïs of tarwezetmeel. Het heeft een zoete smaak, vergelijkbaar met sucrose (gewone suiker), maar het bevat veel minder calorieën.
Enkele kenmerken van erythritol zijn:
- Zoetheid: Erythritol heeft ongeveer 60-80% van de zoetheid van sucrose, afhankelijk van de concentratie. Het wordt vaak gebruikt als suikervervanger.
- Calorieën: Erythritol bevat zeer weinig calorieën, ongeveer 0,2 calorieën per gram, wat het een caloriearm alternatief maakt voor suiker.
- Lage Glycemische Index: Erythritol heeft een zeer lage glycemische index en heeft daardoor een minimale invloed op de bloedsuikerspiegel. Het is geschikt voor mensen met diabetes.
- Geen Laxerend Effect: In tegenstelling tot sommige andere suikeralcoholen, heeft erythritol doorgaans geen significante laxerende effecten, zelfs niet bij hoge doses.
- Tandvriendelijk: Erythritol is tandvriendelijk en wordt niet gemetaboliseerd door de bacteriën in de mond die tandbederf veroorzaken.
- Hittebestendig: Erythritol behoudt zijn zoetheid bij hoge temperaturen en kan worden gebruikt bij het bakken en koken.
Erythritol wordt vaak gebruikt als zoetstof in suikervrije producten, zoals kauwgom, snoep, dranken en bakproducten. Het is een populaire keuze vanwege zijn natuurlijke oorsprong, lage caloriegehalte en de afwezigheid van een laxerend effect bij normaal gebruik.
Zoals bij alle zoetstoffen, is het raadzaam om erythritol met mate te gebruiken en individuele tolerantie te overwegen. Raadpleeg indien nodig een gezondheidsprofessional voor persoonlijk advies.
In de Europese Unie (EU) zijn polyolen niet verboden in frisdranken. Polyolen worden vaak gebruikt als suikervervangers en kunnen worden toegevoegd aan verschillende voedingsmiddelen, waaronder frisdranken, om ze een zoete smaak te geven zonder de calorieën van suiker toe te voegen
Diëtisten stellen: “Onderzoek naar zoetstoffen toont aan dat ze zijn volkomen veilig zijn om te eten of te drinken op een dagelijkse basis, als onderdeel van een gezonde voeding.” Ook dat het een echt nuttig alternatief is voor mensen met diabetes, om hun bloedsuikerspiegel in de gaten te houden terwijl ze nog steeds genieten van hun favoriete voedsel.
Zoetstoffen bieden een zoete smaak aan levensmiddelen en drankjes, maar wat hen onderscheidt is dat na consumptie de zoetstoffen de bloedsuikerspiegel niet verhogen zoals bij reguliere suiker.
Wat betreft de gewichtscontrole zijn er tegenstrijdige aanwijzingen dat vervanging van suiker met zoetstoffen tot een vermindering van calorie-inname kan leiden.Verschillende studies hebben gesuggereerd dat zoetstoffen ons niet datgene geven zoals suiker dat doet, en ons eigenlijk aan zouden zetten om meer te gaan eten.
Recent onderzoek roept de vraag op over de effectiviteit van zoetstoffen m.b.t het gewicht. Het is gesuggereerd dat het gebruik van zoetstof de eetlust voor zoete voedingsmiddelen zou versterken, wat uiteindelijk leid tot overconsumptie en het gewicht kan verhogen.
Uiteindelijk is meer overtuigend onderzoek nodig. In de tussentijd blijven de zoetstoffen een nuttige rol houden in het aanbieden van een zoete smaak, zonder toevoeging van extra calorieën.
Het is belangrijk om te weten dat terwijl polyolen als alternatieven voor suiker kunnen worden gebruikt, matiging belangrijk is. Sommige mensen ervaren gastro-intestinale ongemakken bij overmatig gebruik van polyolen. Daarnaast is het cruciaal om een uitgebalanceerd dieet te handhaven en gezonde eetgewoonten te ontwikkelen voor een duurzaam gewichtsbeheer. Raadpleeg altijd een gezondheidsprofessional of voedingsdeskundige voor persoonlijk advies.